Outside Artoll: idyllische expositie

Is het te fietsen vanuit Nijmegen? Alles kan, maar de TomTom zegt dat het adres, Zur Mulde 10 in Bedburg-Hau, achter Kleef, toch echt 30 kilometer ver is. Dat is geen beletsel voor de 12 Nederlandse kunstenaars, die grotendeels in Nijmegen of net over de Duitse grens wonen. Samen met acht Duitse kunstenaars richtten ze een expositie in rond Artoll Kunstlabor, een kunstinitiatief op het terrein van een voormalige psychiatrische instelling.

Recht tegenover Gebouw 6, het huis van Artoll Kunstlabor, zie je al aan de vervaarlijke metershoge, gloednieuwe hekken dat er tenminste één van de instellingspaviljoens uit 1912 nog in gebruik is. Daar is een TBS-kliniek voor vrouwen gevestigd. Het buurgebouw aan de andere kant huisvest asielzoekers. Het gebied waarin Artoll ligt staat vol prachtige hoge groene bomen en er staat dus een groot aantal van dit soort prachtige gebouwen, grotendeels onbewoond. "We kregen te horen dat de gebouwen binnenkort verkocht zouden worden. Tot die tijd was de eigenaar, de gemeente Bedburg-Hau, op zoek naar mensen die hier levendigheid konden brengen," herinnert Claus van Bebber zich. "Dat is nu 26 jaar geleden en we zitten er nog."

Van Bebber, zelf klankkunstenaar met zijn Das Klanglabor ("We maken muziek, maar principieel nooit met muziekinstrumenten"), is één van de bestuursleden van de vereniging Artoll Kunstlabor. Dat bestuur bestaat deels uit kunstenaars, deels uit niet-kunstenaars. "We stellen ons gebouw open voor groepen die hier kunst komen maken,"  legt Elfride Schooltink, secretaris, uit. "Maar wel na een ballotage. Het moeten serieuze kunstenaars zijn."

Kunst maken en exposeren

Dat komt meestal neer op groepen van zo’n tien kunstenaars met één of twee docenten. Academies uit Frankrijk, Engeland, de Duitstalige landen en Nederland hebben de plek al weten te vinden en komen regelmatig terug. Het enorme gebouw heeft overnachtingsmogelijkheden, een keuken en vooral heel veel ruimte. Groepen verblijven twee tot vier weken en maken kunst. Vaak organiseren ze een eindexpositie. De vereniging Artoll heeft een mailinglist waarmee geïnteresseerden geïnformeerd worden als er weer een tentoonstelling te zien is.

"En we organiseren dus ook eigen exposities," zegt de Nederlandse Martje Verhoeven, ook bestuurslid en kunstenaar, woonachtig in Kleef. "Vanwege corona kan dat nu niet binnen. Zo kwamen we op het idee van Outside Artoll."
Rond Gebouw 6 liggen een vergane minigolfbaan, een grasveld, nog een grasveld en een bosachtig terrein. En de buitenkant van het huis biedt ook mogelijkheden. Zoals de nogal lugubere badkuipachtige sculptuur van de Apeldoornse Anke Land, die hoog aan een muur hangt. Of het werk van Verhoeven zelf, dat in een loggia staat. Ze maakte bed-achtige objecten die aan lijkbaren doen denken. Die bekleedde ze met leren vellen, die ze merendeels van oude bontjassen maakt. In een stille rij lijken de lege bedden iets te suggereren, maar wat? Aan de muur eromheen hangen enige tientallen koppen, een werk van de Nijmeegse Ger Driessen, die haar atelier heeft in de VASIM. "Ik gebruikte een mal die ik ooit maakte voor een bronzen gezicht," vertelt ze. "Daarin heb ik van acrylaat gezichten gemaakt, die ik daarna met de hand allemaal een eigen uiterlijk heb gegeven."

Geen gesloten deur

Het is een sterk, maar niet vrolijk stemmend beeld dat deze kunstenaars samen scheppen. Maar lang niet alle werken zijn zo. Er is een vrolijk schitterende boom, er zijn fleurig-rode paraplu's van hout. En Johan Geerlings heeft meerdere werktentjes neergezet met draden uit de grond. Pas als je in de buurt komt zie je dat het geen tenten van werkmannen zijn, maar grote canvassen. Maar wat doen die draden daar dan en waar komt dat geluid vandaan? Ingrid Geerdink houdt zich al jaren bezig met grafiek en schilderijen van de microwereld van insecten en kiemen. Ze heeft ze nu manshoog geschilderd op doeken die in series tussen de struiken staan en in de ramen van Gebouw 6 zijn aangebracht.

Verhoeven: "Voor deze expositie hebben de vier kunstenaars in het bestuur vier andere kunstenaars gevraagd om te exposeren. We kennen en waarderen elkaars werk. Bij het inrichten van de tentoonstelling merken we dat de werken soms op elkaar reageren, dat proberen we te versterken. Bijzonder aan de Duitse waardering voor kunst is dat we een sponsor gevonden hebben, waardoor de kunstenaars een kleine vergoeding krijgen om te exposeren. In Nederland moet je meestal geld inleggen om ergens je werk te mogen laten zien."

Iets anders bijzonders: het terrein rond Gebouw 6 is niet afgesloten. De expositie is dus altijd, dag en nacht, tussen 1 augustus (de opening, met een bijzondere performance van Van Bebbers Klanglabor) en 3 oktober te bezoeken. "We hebben de asielzoekers van hiernaast gevraagd om een oogje in het zeil te houden, maar verder zijn de werken aan de genade van de bezoekers overgeleverd",  glimlacht Verhoeven. Dat maakt een fietstochtje misschien toch weer een optie: voor een gesloten deur komen kan dus niet.   

Deelnemende kunstenaars: Riëtte van Dijk, Ger Driessen, Regina Friedrich-Körner, Ingrid Geerdink, Johan Geerligs, Andreas Hetfeld, Georg Janthur, Dirk Knickhoff, Anke Land, Anja Middelkoop, Matthijs Muller, Sigrid Neuwinger, Pier Pennings, Kees van Raaij, Ulrike Scholder, Anja Maria Strauss, Dini Thomsen †, Martje Verhoven, Elaine Vis, Katja Wickert.