Afscheid van de stroomfabriek

De medewerkers van BOT en productiehuis Oost Nederland zijn al weken aan het repeteren in de oude stroomfabriek van Electrabel, en slepen kilometers kabel en touw het gebouw in. De fabriek sloot half december voor het laatst haar poorten. Van 10 maart tot en met 3 april speelt er ‘Het geluid van stroom’. Ugenda ging kijken bij de repetities.

Elke Nijmegenaar kent het beeld van de ’s avonds prachtig paars uitgelichte schoorsteen van de Electrabelfabriek. Ah, bijna thuis. Iedereen herinnert zich nog de knal waarmee een deel van de fabriek een aantal jaren geleden ontplofte, en het gesis van de ontsnappende stoom. Het gebouw is nauw verbonden met de stad en het is bijna jammer het te zien verdwijnen, als er geen verantwoorde ‘groene’ zonnecollectoren voor in de plaats kwamen.

Muziektheatergroep BOT (Job van Gorkum, Tomas Postema, Doan Hendriks en Geert Jonkers), eerder te zien in Mijn Faust en de toerende festivalproductie Ramkoers, maakt precies om die reden samen met Productiebedrijf ON locatietheater in de oude stroomfabriek. Zij spraken met oud-medewerkers en met de mannen die de sloop gaan begeleiden, en verwerkten hun verhalen in het muziektheaterstuk. Ook laten zij het gebouw zelf spreken, zeggen ze.

Veiligheidsmaatregelen

Wij van Ugenda willen wel eens zien hoe ze dat aanpakken. Bovendien laten wij sowieso de kans niet lopen om dat machtige gebouw eens van binnen te bekijken. Vol goede moed melden wij ons dan ook bij de portier, alwaar we eerst een rijtje veiligheidsmaatregelen uit ons hoofd moeten leren en moeten ondertekenen ‘voor gezien’. Dan krijgen we een veiligheidshelm op en een oranje hesje aan. Pas als we ook een pasje hebben, mogen we onder begeleiding de poort in.

Die maatregelen zijn er niet voor niets, vertelt Linde Legat, die ons het terrein op loodst. “Het gebouw is enorm en het kraakt in al zijn voegen. Omdat het nu voor het eerst helemaal afgekoeld is, krimpt alles en dat hoor je. Dat merk je ook bijvoorbeeld aan de tegels die overal omhoog komen zetten. Bovendien is het zo hoog, dat als je van boven een schroefje laat vallen, het een dodelijk wapen is tegen de tijd dat het beneden op je hoofd valt.”

Gereedschappen

Een beetje onder de indruk stappen fotograaf Steven en ik de deur naar de kantine in; de enige verwarmde ruimte in het gebouw. Om een volle tafel in een morsige ruimte zitten alle leden van het gezelschap te lunchen. Overal staan gereedschappen (ik tel alleen al een stuk of vijf boormachines op de grond) en er hangt zowaar een naaktkalender aan de muur. De mannen hebben er weliswaar een sticker van Ramkoers op geplakt, maar die raakt geen edele delen.

Fabriekshal

Na een warm bakje koffie gaan wij vast met regisseur Carina de Wit de enorme fabriekshal in, dan kunnen de mannen van BOT vast hun toneelkleding aantrekken voor de foto. Het is een indrukwekkende omgeving. Plassen op de betonnen vloer, overal enorme buizen, silo-achtige gevaarten en dikke pilaren. Ergens hangt een tuba aan een loopbrug, zo’n meter of vijf boven onze hoofden. Een piano staat scheef op een hoop rotzooi.

Later zal Job van Gorkum, die de liedjes schrijft voor de voorstelling, vertellen dat hij geïnspireerd raakt door deze omgeving. “De verhalen liggen hier voor het oprapen”, zegt hij. “Je vindt een oude overall die ergens is achtergelaten, pakt een karretje en je kruipt in de huid van de mensen die hier werkten. De oude spullen zijn mijn muzen. Machines hebben geluid, een ritme. Ze hadden een functie en krijgen nu een nieuwe functie.”

Droomlocatie

Het gebouw is een droomlocatie, daar is iedereen het over eens. Carina vertelt dat ze op precies het goede moment de tip hebben gekregen dat het ging sluiten. “We hebben de originele geluiden van de fabriek in werking nog kunnen opnemen. Nu is het er heel stil. De fabriek is al niet meer bruikbaar. Het gebouw is in transitie terwijl wij er rondlopen, er in zitten. Van oude energie naar nieuwe, van vuile kolen naar schoon. Dat is het verhaal dat er in zit.”

Verwerkingsproces

De verhalen van de medewerkers voegen daar iets aan toe, vertelt Carina. “Er lopen hier bijvoorbeeld twee elektriciens rond, die moeten alles afsluiten. Voor ons ‘blokken ze stukken in’, zoals ze dat noemen. Ze laten voor ons nog wat leidingen hangen, maar de rest wordt afgesloten en er uit gehaald. Het hele sloopproces gaat drie jaar in beslag nemen. Dat is ook een verwerkingsproces voor de medewerkers. Daar helpen wij misschien wel een stukje aan mee.”

Dan komen de mannen in stoere rokken aanlopen, met een tuba, een roeptoeter en een ouderwets draaialarm in hun handen. Een perfecte plek voor de foto’s vinden is niet moeilijk; bijna overal waar je kijkt zie je wel een interessante achtergrond. Wadend door de plassen lopen we blauwbekkend weer naar de verwarmde kantine. Ik snap heel goed dat iedereen een muts op heeft; het is steenkoud. Gelukkig had Linde ons gewaarschuwd.

Stressweek

Terug aan de rommelige tafel vertellen Carine en Job dat de stressweek nu aangebroken is voor het gezelschap. “De spanning loopt op, mooie stoommetafoor”, lacht Carina. “Er moeten nu knopen doorgehakt worden, beslissingen genomen. Het is hier zo groot, dat alles langer duurt. Nog een try-out voor de laatste details en dan gaat het beginnen. Alle voorstellingen zijn uitverkocht, dat is wel een mooi gevoel.” “Dat komt door het gebouw, dat het uitverkocht is”, vult Job aan.

Locatietheater

Daarom speelt het gezelschap locatietheater, gaat Job verder. “Het is interessanter dan een voorstelling in de zwarte doos van een theater, vind ik. Er komen andere mensen op af.” En vindt hij het niet erg dat mensen voor de omgeving komen, in plaats van voor het spel? Job: “Nee, ik vind het mooi dat er mensen komen die nooit naar het theater gaan. Nieuwsgierige mensen, buren, oud medewerkers, heel leuk juist!”

Straks staat er een totaalbeleving voor het publiek, volgens Job. “Het gebouw zal voor een laatste keer tot leven komen. We triggeren de verbeelding van de mensen, en het laagje verhalen van de medewerkers voegt echt iets toe.” Voor de mensen die geen kaartje hebben kunnen krijgen heeft hij een troost: “Met Ramkoers gaan we de festivals af in de zomer, en spelen we de liedjes van deze voorstelling. En wie weet komt er ooit nog wel een cd.” We wachten af.

Meer info: Het geluid van
Eerdere recensie van BOT/ON: Het geluid van glas

Wie: BOT en productiehuis ON
Wat: locatietheatervoorstelling ‘Het Geluid Van Stroom’
Waar: voormalige Electrabel fabriek, Hollandiaweg 11
Wanneer: 10 t/m 28 maart 2016
Entree regulier: €15 | Student €12,50 | Kind (6-12): €10
Niet geschikt voor kinderen onder de 6 jaar
Niet geschikt voor minder validen