25 jaar Ugenda: Drager van de stad Hedwig Saam
Ugenda bestaat 25 jaar en publiceert daarom wekelijks een interview met een Nijmeegse cultuurmaker. Wie gaven de stad kleur met kunst, muziek, theater of festivals? En wat dreef hen? Persoonlijke verhalen over passie, drijfveren, en de toekomst van cultuur. Deze week aan het woord directeur van het Valkhofmuseum Hedwig Saam. "In Nijmegen lijkt er een constante stroom aan creativiteit, nieuwe initiatieven en talent te zijn."
Wat is jouw visie op hoe de Nijmeegse cultuursector zich ontwikkeld heeft de afgelopen 25 jaar?
"Toen ik in 2018 in Nijmegen kwam werken, trof ik een heel complete culturele infrastructuur aan. Van grote professionele instellingen zoals de Schouwburg en Doornroosje tot kleinere presentatieplekken zoals galeries, broedplaatsen en festivals. Ik vind het inspirerend om te zien hoeveel nieuwe ontwikkelingen er zijn in Nijmegen. Er lijkt een constante stroom aan creativiteit, nieuwe initiatieven en talent te zijn."
Kun je inhoudelijk vertellen over jouw bijdrage aan de culturele ontwikkeling van Nijmegen?
"Het Valkhof Museum is een fantastisch, landelijk bekend museum dat in het verleden grote successen heeft gevierd. Het is een voorrecht om hier een nieuw hoofdstuk aan toe te mogen voegen en het museum klaar te maken voor een nieuwe generatie van bezoekers. Een goed functionerend museum is een visitekaartje voor de stad, iets om als bewoner trots op te zijn. Een ontmoetingsplek in de stad waar je in je identiteit wordt bevestigd maar ook nieuwe perspectieven krijgt aangereikt en wordt uitgedaagd. Samen met andere mensen en organisaties van betekenis zijn, vind ik ontzettend belangrijk. Het museum moet een plek zijn waar iedereen zich welkom voelt."
Wat was jouw visie of welke verandering wilde je zelf teweegbrengen met jouw werk?
"Ik kijk naar Nijmegen en omgeving als een door grenzen gedefinieerde plek waar al duizenden jaren verschillende culturen elkaar hebben ontmoet. Natuurlijk gaat het dan om de noordgrens van het Romeinse rijk, maar net zo goed om de verschillen tussen arm en rijk in de 19e eeuw, of het knooppunt van handel dat het Hertogdom Gelre in de late middeleeuwen was dankzij zijn ligging aan de rivier. En nog steeds is Nijmegen een stad waar grenzen worden verlegd, denk maar aan de krakersrellen van de jaren tachtig en heel recent, de actie waarbij honderden Nijmegenaren de namen van gedode Gazanen hebben opgelezen. Het nieuwe Valkhof Museum haalt zijn inspiratie uit de actualiteit en trekt paralellen met het verleden. Moderne kunst, archeologie en cultuurhistorie gaan er betekenisvolle verbindingen met elkaar aan om die verhalen invoelbaar en aansprekend te vertellen. Dat is een grote verandering ten opzichte van hoe het museum voorheen functioneerde."
Wat waren jouw persoonlijke hoogtepunten?
"Er waren veel hoogtepunten de afgelopen jaren. Het museum is ingrijpend veranderd. Er zijn veel nieuwe collega’s bij gekomen en we delen een gezamenlijke visie waarbij het belang van verbinding met de samenleving en de stad door de hele organisatie heen gevoeld wordt. We hebben als museum een belangrijk en urgent verhaal te vertellen. In de afgelopen jaren hebben we dit al kunnen laten zien in tentoonstellingen zoals De Pest, Into the Black Hole of Moving Stories. Stuk voor stuk tentoonstellingen die hoog gewaardeerd werden door zowel publiek als kunstkritiek. De verbouwing is de fysieke sluitsteen in het vernieuwingsproces van het museum. Pas als het museum weer opent kunnen we in volle omvang laten zien wat een bijzondere plek het museum en zijn omgeving is en wat de waarde daarvan voor de stad is.
Dat er straks een compleet nieuw museum staat, is een voorbeeld van het vooruitstrevende beleid van Nijmegen op het gebied van cultuur. Met de Cultuurvisie Groei is ingezet op een sterk cultureel ecosysteem. Valkhof Museum speelt daar een belangrijke rol in. De culturele sector bepaalt in grote mate de aantrekkingskracht van de stad."
Wie heeft voor jou in culturele zin in Nijmegen het meest betekend in de afgelopen 25 jaar?
"Ik ben de huidige wethouder cultuur bijzonder dankbaar voor zijn brede visie op de betekenis en het belang van cultuur in een stad als Nijmegen. Dat er straks een nieuw museum staat, heeft een lange voorgeschiedenis. Enorm veel mensen, van betrokken ambassadeurs en andere culturele organisaties tot de provincie en beleidsmakers, hebben hun steentje bijgedragen aan het succes van het Valkhof Museum."
Heb je een wens/visie omtrent de ontwikkeling van de Nijmeegse cultuursector in de toekomst?
"Het zou geweldig zijn als Nijmegen culturele hoofdstad wordt in 2033. Dat is een krachtige katalysator voor culturele, maatschappelijke en economische ontwikkeling. En daarnaast liggen er veel kansen om de Unesco-werelderfgoedstatus van de Limes (noordgrens Romeinse Rijk) te verzilveren. Op alle vlakken kunnen we nog meer onze unieke identiteit als oudste stad van Nederland, grensstad en progressieve broedplaats naar voren brengen."
Wat is jouw oneliner voor onze (culturele) stad?
"In Nijmegen zijn we trots op cultuur!"
Kunsthistorica Hedwig Saam (1960) is directeur-bestuurder van het Valkhof. Als leidinggevende heeft ze een brede ervaring in zowel de museumsector als in het bedrijfsleven. Inhoudelijk is zij een expert op het gebied van zowel historische als moderne collecties en exposities. Zij was tot november 2014 directeur van het Museum voor Moderne Kunst en het Historisch Museum in Arnhem. Daarvoor was zij directeur van het Nationaal Militair Museum in Soesterberg. Ook werkte zij als manager in het bedrijfsleven bij o.a. uitgeverij Wolters Kluwer en vervulde zij in Engeland een adviesfunctie voor English Heritage. Na een periode in het buitenland koos zij in eigen land voor de cultuursector en werkte ze als docent aan de Design Academy en als adjunct-directeur en directeur in musea van Amersfoort en Hilversum.
