Ugenda bestaat 25 jaar en publiceert daarom wekelijks een interview met een Nijmeegse cultuurmaker. Wie gaven de stad kleur met kunst, muziek, theater of festivals? En wat dreef hen? Persoonlijke verhalen over passie, drijfveren, en de toekomst van cultuur. Deze week aan het woord directeur van bibliotheek Gelderland Zuid Bert Hogemans. "Cultuur is veel meer dan een vrijetijdsbesteding. Het is noodzakelijk om ons een beetje gezond te houden."
Wat is/was jouw bijdrage aan het culturele klimaat van Nijmegen?
"De Bibliotheek Gelderland Zuid ontvangt 1,5 miljoen bezoekers per jaar, waarvan 800.000 in de stad, en is daarmee de grootste culturele instelling van Nijmegen. Ik mag sinds 2017 directeur zijn van deze organisatie maar bereik eigenlijk niet zo veel zonder alle medewerkers en vrijwilligers, de gemeente, scholen, culturele- en welzijnspartners en nog veel meer mensen. Samen maken we van de bieb een bruisende plek waar iedereen terecht kan voor ontmoeting, leren, werken en inspiratie.
De bibliotheek is de enige openbare plek waar van alles kan en niets hóeft. Je kunt gratis naar binnen lopen en de hele dag hier verblijven als je wilt, zonder verplichtingen. Dat kan tegenwoordig eigenlijk bijna nergens meer, maar dit is een belangrijke functie als we elkaar willen blijven ontmoeten en begrijpen.
We werken veel samen met andere culturele partners zoals Dekker vd Vegt, de Lindenberg en LUX. Dit levert mooie activiteiten en festivals op. De bieb is de huiskamer van de stad in cultureel Nijmegen, waar een grote doorsnede van de Nijmeegse bevolking is te vinden en dus veel kruisbestuiving plaatsvindt. En we bevinden ons steeds meer in wijkcentra, waardoor we in de wijken ook steeds beter inwoners bereiken. Bijvoorbeeld met workshops en cursussen om digitaal vaardiger te worden. Of Taalcafés waar mensen kunnen oefenen met de Nederlandse taal. De bieb is zoveel breder dan alleen het uitlenen van boeken!"
Hoe heeft de Nijmeegse cultuursector zich naar jouw idee ontwikkeld?
"Er gebeurt van alles op cultureel gebied in Nijmegen, dat is mooi om te zien. Van kleinschalig zoals stadsblad De Nuilende Nimwegenaar, tot grote festivals als de Vierdaagsefeesten en Music Meeting. Wij zijn nauw betrokken bij de ontwikkeling van Novio Magica, het fantasyfestival in Nijmegen. Dit begon als klein initiatief van een groepje betrokken jongeren, maar trok in 2023 meteen 6000 bezoekers. Novio Magica is inmiddels uitgegroeid tot een zelfstandige stichting met een tweedaags festival.
Nijmegen is en blijft een culturele stad, met veel culturele initiatieven, creatieve hotspots zoals de NYMA en een heleboel creatieve makers. Hier profiteert de hele stad van, en ik ondersteun dan ook met liefde de ontwikkelingen richting Nijmegen Culturele Hoofdstad 2033. In de aanloop daar naartoe vormen we een werkgroep met CNN, gemeente en andere partners om de hele stad te betrekken bij het proces. Want bij Culturele Hoofdstad is de cultuur zelf slechts een instrument om de hele stad aantrekkelijker en beter te maken voor bewoners, ondernemers, bezoekers en makers."
Welke ontwikkeling van de Nijmeegse cultuursector zou jij graag gerealiseerd willen zien?
"Sinds enkele jaren hebben Bindkracht10, Sterker Sociaal Werk, Cultuurhuis De Lindenberg en de Bibliotheek Gelderland Zuid zich verenigd in het convenant “Cultuur en Welzijn Alliantie.” Deze samenwerking draait om de gedachte dat kunst en cultuur niet alleen leuk zijn, maar ook goed voor je fysieke en mentale gezondheid. Culturele activiteiten kunnen je helpen om jezelf te leren kennen en ontwikkelen, om sterker te worden, zelfvertrouwen op te bouwen en om jouw plekje te vinden in de maatschappij.
Wat ik graag zou willen zien in het verlengde daarvan, is dat ook inwoners en politiek zich realiseren dat iedere euro die de gemeente uitgeeft, gericht moet zijn op welzijn en welvaart van de inwoners. En dat vanuit die optiek één euro uitgeven aan danslessen of leesclubs misschien wel zes euro aan welzijnskosten uitspaart. Cultuur is dan veel meer dan een vrijetijdsbesteding. Het is noodzakelijk om ons een beetje gezond te houden." 
Wat waren jouw persoonlijke hoogtepunten?
"De bibliotheek is continu in ontwikkeling, maar blijft ook steeds dezelfde missie houden: een wereld waarin iedereen kan meedoen. Dat was honderd jaar geleden zo, toen het volk verheven moest worden om goed invulling te kunnen geven aan de verantwoordelijkheden die horen bij emancipatie en kiesrecht. En dat is nog steeds zo, nu we moeten leren onderscheiden wat echt is en wat nep, hoe we ons staande kunnen houden in deze informatiesamenleving en hoe we een fatsoenlijk gesprek met elkaar kunnen voeren zonder elkaar dood te wensen.
Ik ben dan ook trots op een bibliotheekorganisatie die zich blijft aanpassen en steeds voorop loopt, ook in het land. In 2015 waren we in Nijmegen de eerste bibliotheek die projecten met NAO-robots voor scholen ontwikkelde, ook om bewustwording te creëren rond de ethiek van robotisering. We haalden als eerste de Living Library naar de openbare bibliotheek onder het credo ‘in gesprek met je vooroordeel’. Bezoekers kunnen in gesprek met ‘levende boeken’: mensen die vaak te maken hebben met vooroordelen. We organiseerden (het debat rond) Drag Queen Story Hour met wisselende ontvangst, en ontwikkelden Night at the Library dat inmiddels in het hele land wordt georganiseerd."
Wat is jouw (one-)liner voor onze (culturele) stad?
"Ook in de stad waar alles kan, vergroot de bibliotheek je wereld."
Bert Hogemans (Neede, 1978) groeide op in de Achterhoek en studeerde Amerikanistiek aan de Radboud Universiteit. Tot 2017 vervulde hij diverse functies bij een zakelijk dienstverlener, de laatste jaren was hij verantwoordelijk voor de groeistrategie en corporate story. In de zomer van 2017 stapte hij over naar de Bibliotheek Gelderland Zuid. Hij woont met zijn gezin in Wijchen.
